1 Σε εκείνες τις πρώτες βουλευτικές εκλογές του Μαϊου του 2012 (ακολούθησαν εκείνες του Ιουνίου της ίδιας χρόνιας), οι Ανεξάρτητοι Έλληνες του Πάνου Καμμένου, πολιτικός σχηματισμός που είχε σχηματισθεί μόλις πριν από λίγους μήνες (τον Φεβρουάριο του 2012), όντας κατά βάση ένα ιδιαίτερο ‘προϊόν’ της δεύτερης και πιο οξείας φάσης της βαθιάς κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης, έπαιξαν το ρόλο του ‘μπαλαντέρ’ πετυχαίνοντας την εντυπωσιακή, για τα δεδομένα ενός νεότευκτου πολιτικού κόμματος, εκλογική επίδοση. Πιο συγκεκριμένα, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες κατέλαβαν την τέταρτη θέση πίσω από το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ), συγκεντρώνοντας το 10, 62% των ψήφων και υποσκελίζοντας το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος. Το κόμμα κατάφερε να καταστεί (αυτό που φοβόταν το ΚΚΕ κατά τη διάρκεια των εκλογικών αναμετρήσεων της Μεταπολίτευσης, δηλαδή να υπερκερασθεί από ένα Αριστερό κόμμα συνέβη στις πρώτες βουλευτικές εκλογές του 2012/Μάλιστα, δεν ήσαν μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ το κόμμα που ξεπέρασε την εκλογική επίδοση του ΚΚΕ αλλά και οι Ανεξάρτητοι Έλληνες) και «πολυσυλλεκτικό», για να παραπέμψουμε στην ανάλυση της Βασιλικής Γεωργιάδου, «με ικανοποιητική εκλογική πρόσβαση στα μεσαία κοινωνικο-οικονομικά στρώματα έως και την εργατική τάξη», και επίσης, αρκούντως λαϊκιστικό, «με διείσδυση σε εκείνους που διαμαρτύρονται εναντίον του πολιτικού, κομματικού και κοινωνικού «κατεστημένου». Η υψηλή εκλογική του επίδοση απέτρεψε την περαιτέρω εκλογική ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, εκεί όπου το κόμμα πέτυχε, κάνοντας χρήση των κατάλληλων αφηγημάτων (το ό,τι ο Πάνος Καμμένος επένδυσε συμβολικούς-πολιτικούς πόρους σε ‘φορτισμένα’ αντι-Πασοκικά αφηγήματα, κάτι που δεν έκαναν πολιτικοί αρχηγοί όπως ο Θάνος Τζήμερος, είχε ως αποτέλεσμα να καταστούν ο ίδιος και το κόμμα του προνομιακοί αποδέκτες της διαμαρτυρίας ακόμη και παραδοσιακών ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας που στρέφονταν σε ένα άλλο κόμμα στα ‘Δεξιά’ της, για πρώτη φορά την περίοδο της Μεταπολίτευσης/Ή και για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια), αφενός μεν να διεισδύσει σε εκείνη την ενδιάμεση κατηγορία ψηφοφόρων, μέλη της οποίας ένιωσαν την ανάγκη να συμμετάσχουν σε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας, όπως το κίνημα των ‘Αγανακτισμένων’ δίχως όμως να αρκούνται σε αυτή την συμμετοχή και να αποδίδουν μεγάλη έμφαση στις κινητοποιήσεις ως παράγοντα αλλαγής του πολιτικού συστήματος, και, αφετέρου δε, να κερδίσει την υποστήριξη ατόμων που δεν είχαν ουδεμία σχέση με τις κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας του προηγούμενου χρονικού διαστήματος, έχοντας όμως αποκτήσει ένα ευδιάκριτο ‘αντι-συστημικό’ προφίλ που προσελάμβανε τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ ως τις ‘δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.’ Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες που εξέπεμπαν ένα έντονο εθνικο-λαϊκιστικό στίγμα, κατέστησαν κόμμα ‘μπαλαντέρ’ και γιατί απέτρεψαν, όχι μόνο το να λάβει ο ΣΥΡΙΖΑ ένα υψηλότερο εκλογικό ποσοστό, αλλά, και την Χρυσή Αυγή από το να πετύχει κάτι παρόμοιο. Βλέπε και, Γεωργιάδου, Βασιλική., ‘Η άκρα δεξιά και οι συνέπειες της συναίνεσης. Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Ελβετία, Αυστρία, Γερμανία,’ Εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα, 2008, σελ. 435.

2 Ψηφοφόροι που γνωρίζουν χρόνια τον υποψήφιο, μπορούν να τον ασπάζονται στο μάγουλο, ευχόμενοι έτσι ‘καλή τύχη.’

3 Ακόμη και αν ένας υποψήφιος βουλευτής μπορεί να φοβάται, έχοντας νοσήσει άσχημα από κορωνοϊό το προηγούμενο χρονικό διάστημα, εξέλιξη που τον ωθεί στο να κάνει χρήση ιατρικής μάσκας, είναι αρκετά πιθανό να προχωρήσει στην αφαίρεση της, εάν οι συνομιλητές του δεν φορούν μάσκα και κυρίως, εάν τον περιπαίξουν και τον ειρωνευτούν για το ό,τι αυτός φορά.

4 Δεν διαφαίνονται αυτή τη φορά προϋποθέσεις ώστε ένα πολιτικό κόμμα να παίξει τον ρόλο ‘κρυφού μπαλαντέρ’ που έπαιξαν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες στις εκλογές της 6^ης Μαϊου του 2012. Μπορεί να παίξει έναν τέτοιο ρόλο η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου, υποσκελίζοντας το ΚΚΕ και καταλαμβάνοντας αυτό την τέταρτη θέση; Δύσκολα είναι η απάντηση μας. Και για την ακρίβεια, πολύ δύσκολα. Η χαμηλή δυνατότητα του κόμματος να κινητοποιήσει ψηφοφόρους νεαρής ηλικίας, εν αντιθέσει με το ΚΚΕ που διαθέτει αυτή τη δυνατότητα λόγω και των οργανώσεων νεολαίας που διαθέτει, λόγω του ό,τι ο Γενικός Γραμματέας του Δημήτρης Κουτσούμπας έχει καταστεί, λόγω της συχνής παρουσίας του στη χιουμοριστική-σατιρική πλατφόρμα του ‘Luben’ και της επανάληψης της ατάκας ‘αλλά, αυτοί είστε,’ αντι-συμβατική και σίγουρα προσιτή φιγούρα κάνοντας ‘γκελ’ σε εκείνο το πλήρως μη κομματικοποιημένο κομμάτι της νεολαίας, ο εθνικο-λαϊκισμός του τύπου ‘θέλω να τους έχω όλους ικανοποιημένους’ χάριν της εθνικής ενότητας, η πιθανή έκφραση του ό,τι ο Παναγιώτης Κουστένης προσδιορίζει ως «αρνητική ψήφο», λόγω των αντιπαθειών που έχει ο Κυριάκος Βελόπουλος (το 2012 ο Πάνος Καμμένος ήσαν πολύ πιο αποδεκτός και συμπαθής από μερίδες συντηρητικών και όχι μόνο, ψηφοφόρων), η αδυναμία του να καταστεί ‘χρήσιμο κόμμα,’ αποτελούν κάποιους παράγοντες που θέτουν σημαντικά εμπόδια στο να αποτελέσει κόμμα ‘μπαλαντέρ.’ Βλέπε σχετικά, Κουστένης, Παναγιώτης, ‘Η ανάλυση και η σημασία της αρνητικής ψήφου,’ Εφημερίδα ‘Το Βήμα της Κυριακής,’ 26/03/2023, σελ. Α22. Μέχρι στιγμής πάντως, τις πιο καλά επεξεργασμένες θέσεις για ζητήματα που σχετίζονται με τα άτομα νεαρής ηλικίας, τις έχει το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, το οποίο έχει το πλεονέκτημα του ότι μπορεί να ‘πολιτευθεί’ προεκλογικά αξιοποιώντας στα social media, το ‘κύμα’ νοσταλγίας για το Ανδρεοπαπανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ.

5 Μέχρι και τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1990, το debate ήσαν τελείως εκτός της εν Ελλάδι πολιτικής κουλτούρας, με το φόβο των πολιτικών αρχηγών και των επιτελείων τους (ιδίως των κομμάτων που διεκδικούν την κυβερνητική εξουσία) να μην εκτεθούν, να μην δουν το πολιτικό τους κεφάλαιο να μειώνεται συνεπεία κάποιου λεκτικού-γλωσσικού λάθους, κάποιας μη υπολογισμένης απάντησης, να έχει ως αποτέλεσμα τα debate να στερούνται εδώ και καιρό λόγω ύπαρξης, θυμίζοντας περισσότερο τελετουργικά-αναμνηστικά shows που φέρνουν στο πως διεξάγονταν η πολιτική αντιπαράθεση στην Ελλάδα κάποτε. Στα 90’s, όταν ακόμη τα κοστούμια των πολιτικών αρχηγών ήσαν φαρδιά.

6 Βλέπε σχετικά, Σταθόπουλος, Πάνος., ‘ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΙΚΩΝ ΤΑΥΤΙΣΕΩΝ. Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΤΟΥ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟΥ,’ στο: Βούλγαρης, Γιάννης., & Νικολακόπουλος, Ηλίας., (επιμ.), ‘2012: Ο διπλός εκλογικός σεισμός,’ Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 2014.

7 Βλέπε και, Γεωργιάδου, Βασιλική., ‘Διαμόρφωση πολιτικών ευκαιριών για την εξτρεμιστική Δεξιά,’ στο: Βούλγαρης, Γιάννης., & Νικολακόπουλος, Ηλίας., (επιμ.), ‘2012: Ο διπλός εκλογικός σεισμός…ό.π.