Η σημερινή κρίση και το μυστικό της ανθεκτικότητας του καπιταλισμού
- Γράφει ο Βασίλης Τακτικός
Στις μέρες μας κόσμος ζει τις συνέπειες μιας παγκόσμιας μακρόχρονης αποχής στην παραγωγή και εργασία, με καταστρεπτικές συνέπειες στην οικονομία η οποία μοιάζει με παγκόσμια γενική «απεργία». Το ερώτημα που τίθεται είναι: κατά πόσο κινδυνεύει από τη σημερινή κρίση η συνοχή στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και πόσο από ένα κίνημα αμφισβήτησης;
Θα προσπαθήσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε ορισμένα σημεία:
Ο καπιταλισμός ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στα πλήθη, λόγω των οικονομικών ανισοτήτων που προκαλεί μολαταύτα, κατέχει για περισσότερο από δύο αιώνες όχι μόνο την οικονομική αλλά και την ιδεολογική ηγεμονία. Κατέχει επίσης τη φήμη ότι είναι άτρωτος καθώς διαρκώς μεταλλάσσεται και προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. Ξεπέρασε τις μεγάλες οικονομικές κρίσεις όπως το κραχ του 29 και του μεσοπολέμου, ενώ από την δεκαετία του 90 και την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού κυριαρχεί χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο.
Ας δούμε ορισμένα ατού που συντελούν στην ανθεκτικότητα του καπιταλισμού.
Η ικανότητα στη συγκεντροποίηση κεφαλαίου που είναι απαραίτητο για επενδύσεις σε μεγάλη κλίμακα στη βιομηχανία, τις κατασκευές και τις μεταφορές.
Η ικανότητα να αναδεικνύει με ανταγωνιστικά κριτήρια την επιχειρηματική ηγεσία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.
Το κίνητρο το κέρδος με το οποίο πιέζει και κάνει αποδοτική τη μισθωτή εργασία σε αντίθεση με το κράτος. Αυτά είναι τα φανερά βασικά πλεονεκτήματα που διαμορφώνουν τη πραγματικότητα και προβάλλονται με κάθε τρόπο από τις οικονομικές και διευθυντικές ελίτ.
Το μυστικό όμως της ανθεκτικότητας είναι η όλη συγκεντρωτική δομή της νεωτερικότητας που παραπέμπει στο συγκεντρωτισμό της οργάνωσης της κοινωνίας ακόμη και όταν αναφέρεται στην ισότητα και το σοσιαλισμό. Όλη η δομή της βιομηχανικής εποχής συνάδει με τη συγκεντροποίηση της παραγωγής, της εργασίας καθώς και του πληθυσμού στις μεγαλουπόλεις αλλά και με τη συγκεντροποίηση της εξουσίας.
Ο θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας παρότι ανέτρεψε την παλαιά αριστοκρατία δημιούργησε νέες προνομίες. Όταν λοιπόν η εξουσία ανήκει στις Ελίτ και στις Ιεραρχίες μαζί με τα οικονομικά προνόμια τότε ευνοείται και η συγκεντρωτική δομή το καπιταλιστικού συστήματος το οποίο συν τοις άλλοις αμείβει πολύ καλά και πλουσιοπάροχα, με περίπλοκο τρόπο πολιτικούς, τεχνοκράτες και μάνατζερς.
Όλοι αυτοί τροφοδοτούν και ελέγχουν με τη σειρά τους το επικοινωνιακό σύστημα και το μεγαλύτερο μέρος της πανεπιστημιακής διανόησης που έχει ως έργο να κατασκευάζει συναίνεση.
Έτσι ένας μεγάλος «στρατός» τεχνοκρατών και διανοουμένων πέρα από τον παραδοσιακό στρατό φροντίζει την ασφάλεια του συστήματος ακόμη και σε περιόδους κρίσης.
Αυτή η πολιτική κατάσταση ασφαλώς δεν συγκινεί την κοινωνία και ως αντίδραση έχει την ιδιώτευση. Αυτός είναι και ο στρατηγικός στόχος της ηγεμονίας του συστήματος η απομαζικοποίηση της πολιτικής και των κομμάτων. Η εξάρτησή της από τις χορηγίες των πλουσίων και των μεγάλων επιχειρήσεων. Πράγματα βέβαια γνωστά σε όλους χωρίς όμως μεγάλα περιθώρια αντίδρασης.
Η σημερινή κρίση που ξεκίνησε από τον κορονοϊό έρχεται να διαταράξει αυτή τη συνθήκη με την αναγκαστική εμπλοκή και περεμβατικότητα του κράτους. Είναι προφανές ότι μόνο το κράτος μπορεί να πάρει πάνω του την επιδοματική πολιτική της υγείας και εργασίας για να ξαναπάρει μπροστά η οικονομία. Αυτό όμως λέγεται κρατικός καπιταλισμός με υπεροχή του δημόσιου τομέα κάτι που συμβαίνει από χρόνια στην Κίνα.
Το μοντέλο αυτό παρά την έλλειψη της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας παρουσιάζεται σήμερα πιο ανθεκτικό αφού στηρίζεται παράλληλα στην πραγματική οικονομία και τη συνεταιριστική παραγωγή.
Ο κρατικός καπιταλισμός να σημειώσουμε ότι μπορεί να κάνει την συγκεντροποίηση κεφαλαίου αλλά δεν μπορεί να αναδείξει την κατάλληλη επιχειρηματική ηγεσία και ΝΑ κάνει αποδοτική τη μισθωτή εργασία. Η Κίνα αυτό το επιτυγχάνει δίνοντας σημαντικό μερίδιο στην αγορά αλλά κρατώντας το 51% της οικονομίας στο δημόσιο τομέα.
Ξέρουμε ότι ο κρατικός Καπιταλισμός γνώρισε το ανάθεμα με τη πτώση της ΕΣΣΔ και με τη θεραπεία σοκ που επέβαλαν οι δυτικοί πουλώντας τις δημόσιες υποδομές στους ολιγάρχες με σχεδόν μηδενικά ποσά.
Στην Κίνα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά τη μάχη κερδίζει ο κρατικός Καπιταλισμός και αυτό είναι η αρχή της αμφισβήτησης του δυτικού μοντέλου του καπιταλισμού.
Το άλλο μέτωπο της αμφισβήτησης ξεκινάει από την κοινωνία πολιτών το οικολογικό και συνεταιριστικό κίνημα με το οποίο θα καταπιαστούμε στο επόμενο άρθρο..
The following two tabs change content below.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΑΚΤΙΚΟΣ
Ο Βασίλης Τακτικός είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Παράλληλα, είναι συντονιστής του Πανελλήνιου Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Οικονομίας και εργάζεται ως εμπειρογνώμων σύμβουλος σε σχετικά προγράμματα Τοπικής Ανάπτυξης. Αναφορικά με την Τοπική Αυτοδιοίκηση προωθεί το μοντέλο των «Κοινωνικών Αναπτυξιακών Συμπράξεων» σε συνεργασία με τις Οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών με έμφαση στους τομείς της κοινωνικά υποστηριζόμενης Γεωργίας και κοινωνικών αγροκτημάτων – την αυτονομημένη ενέργεια, τους κοινωνικούς συνεταιρισμούς υγείας, τον βιοτουρισμό – αγροτουρισμό, την πράσινη ανάπτυξη και το περιβάλλον. Διευθύνει την επιστημονική ομάδα Μελετών για την Κοινωνική Οικονομία. Έχει γράψει τα βιβλία: «Θεσμοί και εφαρμογές Κοινωνικής Οικονομίας», «Κοινωνική Οικονομία και Αυτοδιαχείριση. Τοπικές αναπτυξιακές συμπράξεις».
ΠΗΓΗ TIMESNEWS
