Ο κορωνοϊός πλήττει την Οικονομία: 10 όπλα για τη σωτηρία του τουρισμού

Τα μέτρα που συζητούν οι τουριστικοί φορείς για την επόμενη μέρα ώστε να ανακτηθεί τουλάχιστον ένα μέρος των απωλειών των τουριστικών εσόδων

Το οπλοστάσιο για την επόμενη μέρα χτίζουν σταδιακά οι τουριστικοί φορείς με την προοπτική της επανεκκίνησης, ώστε να ανακτηθεί μέρος των τεράστιων απωλειών, αρκετών δισεκατομμυρίων, για τον ελληνικό τουρισμό το 2020.

Αν και η σταδιακή επανεκκίνηση για την ελληνική οικονομία τοποθετείται από τον Μάιο και μετά, οι εκτιμήσεις, ειδικά για τα ξενοδοχεία που παραμένουν κλειστά με κυβερνητική απόφαση, αναφέρουν ότι πιθανότατα θα μπορούσαν να ξεκινήσουν να λειτουργούν από τα τέλη Μαΐου – αρχές Ιουνίου.

«Ο αισιόδοξος στόχος και αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί εφικτό για τον τουρισμό είναι η επανεκκίνηση στο τρίτο τρίμηνο του έτους και η προσπάθεια ανάκτησης μέρους των απωλειών την περίοδο Σεπτεμβρίου – Νοεμβρίου», ανέφερε ως μία πρώτη εκτίμηση, σε ένα απόλυτα ρευστό και πρωτόγνωρο περιβάλλον, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Γιάννης Ρέτσος.

Ποσοτικά αυτή τη στιγμή οι απώλειες δεν μπορούν να εκτιμηθούν. Το σίγουρο είναι ότι στην «κάβα» από το πρώτο (καλό) δίμηνο του έτους ως προς τα έσοδα υπάρχει μόλις κάτι παραπάνω από μισό δισ. ευρώ και η απόσταση μέχρι τα 18,18 δισ. ευρώ του 2019 είναι τεράστια. Ωστόσο, ένα πλεονέκτημα της Ελλάδας σε ό,τι έχει να κάνει με τον τουρισμό, με βάση και τα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό, είναι ότι όσοι -λίγοι πιθανότατα- Ευρωπαίοι αποφασίσουν να ταξιδέψουν εκτός των δικών τους τειχών φέτος θα έχουν στις πρώτες επιλογές τη χώρα μας, η οποία μέσα από την πανδημία του κορωνοϊού και την υπεύθυνη διαχείριση του υγιειονομικού σκέλους της κρίσης έχει ισχυροποιήσει τη θέση της – και αυτό ακριβώς σκοπεύει να κεφαλαιοποιήσει τουριστικά με την επανεκκίνηση. Η ουσιαστική επανεκκίνηση πάντως δεν αναμένεται φέτος, αλλά από το 2021 και μετά.

Ποια είναι τα δέκα όπλα στη φαρέτρα του ελληνικού τουρισμού για την επόμενη μέρα; Το «business stories» τα παρουσιάζει παρακάτω:

1 Κουπόνια εξαργύρωσης έναντι ακυρωτικών:

Με νομοθετική ρύθμιση, αντί επιστροφής χρημάτων, οι τουριστικές επιχειρήσεις θα δίνουν κουπόνια εξαργύρωσης (vouchers) ισχύος 18 μηνών στους πελάτες που είχαν κάνει κρατήσεις και λόγω κορωνοϊού ακυρώνονται. Το voucher θα αντικαθιστά το ποσό που θα πρέπει να επιστραφεί και όταν περάσει η περίοδος των 18 μηνών, εφόσον δεν έχει χρησιμοποιηθεί, η επιχείρηση οφείλει να επιστρέψει το ποσό στον καταναλωτή.

Ο ΣΕΤΕ θα απευθύνει σύσταση προς τις επιχειρήσεις για μία επιπλέον παροχή στον πελάτη (π.χ. επιπλέον υπηρεσίες ή ένα χρηματικό bonus στην αρχική αξία της κράτησης), με το σκεπτικό ότι το εργαλείο αυτό θα είναι μία μορφή άμεσης στήριξης του πελάτη προς την επιχείρηση και αυτός θα έχει κίνητρο να το χρησιμοποιήσει. Η χρησιμότητα των vouchers είναι πολλαπλή: α) θα δώσουν δυνατότητα στις τουριστικές επιχειρήσεις να διαχειριστούν το πρόβλημα ρευστότητας από τυχόν μαζικές επιστροφές χρημάτων, β) μεταθέτουν τη ζήτηση για πιθανή πελατεία για αργότερα, εξυπηρετώντας και τον στόχο της επιμήκυνσης της σεζόν, γ) διαφυλάσσουν τη φήμη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, αφού όλοι είναι -τρόπον τινά- ευχαριστημένοι.

2 Στροφή σε νέες αγορές:

Από τις πέντε βασικές αγορές (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία και ΗΠΑ) της Ελλάδας πέρυσι δεχτήκαμε συνολικά 11,8 εκατομμύρια επισκέπτες, ήτοι το 1/3 επί του συνόλου των 34 εκατομμυρίων (μαζί με την κρουαζιέρα) του 2019. Τα συνολικά έσοδα, με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ, από τις πέντε αυτές αγορές ήταν στα 8,8 δισ. ευρώ από το σύνολο των 18,18 δισ. ευρώ του 2019 και τώρα, με δεδομένα τα έντονα υγιειονομικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν -πλην Γερμανίας-, αυτά τα νούμερα είναι στον αέρα.

Ο ΣΕΤΕ εκτιμά ότι για φέτος η Ελλάδα θα μπορούσε να στραφεί σε λιγότερο παραδοσιακές για τη χώρα αγορές εισερχόμενου τουρισμού, οι οποίες όμως θα μπορούσαν να καλύψουν ένα μέρος των απωλειών από τη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ, ο Λίβανος, οι αραβικές χώρες, η Κύπρος, ενώ ερωτηματικό υφίσταται για τη Ρωσία, όπου δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο το υγιειονομικό ζήτημα. Ενδεικτικά, για το Ισραήλ η Ελλάδα, με 700.000 επισκέπτες πέρυσι, κατατάσσεται ως 3ος σημαντικότερος, σε προτίμηση, τουριστικός μεσογειακός προορισμός, μετά τη Γαλλία και την Ιταλία.

3 Αναπροσαρμογή προγράμματος αεροπορικών:

Η στροφή σε νέους προορισμούς θα χρειαστεί και την πλήρη ανατροπή και αναπροσαρμογή του προγράμματος όπως είχε σχεδιαστεί από τις αεροπορικές εταιρείες ήδη από το τέλος του 2019 και στηριζόταν σε τελείως διαφορετικά δεδομένα. Προορισμοί κομβικοί για τον ελληνικό τουρισμό με πολύ συχνά δρομολόγια, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία ή η Ιταλία, θα πρέπει να φύγουν προσωρινά μερικώς από το κάδρο και να προστεθούν άλλοι. Από την πλευρά τους, οι αεροπορικές, για έναν «ώριμο» τουριστικό προορισμό όπως η Ελλάδα, που μάλιστα θα έχει χειριστεί (αν συνεχιστούν οι σημερινοί ρυθμοί) σωστά το υγιειονομικό σκέλος, «όταν τους δοθεί η δυνατότητα να πετάξουν κι όταν διαπιστώσουν ζήτηση θα προσαρμόσουν ανάλογα τα προγράμματά τους», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σημειωτέον ότι περί τα 22 εκατομμύρια από το σύνολο των 34 εκατομμυρίων αφίξεων έρχονται με αεροπλάνο. Για όλο το οικοσύστημα των αερομεταφορών (αεροπορικές, αεροδρόμια, επίγεια εξυπηρέτηση), οι φορείς ετοιμάζονται να υποβάλουν προτάσεις για ειδική ανταγωνιστικότητα χρεώσεων υποδομών για τη διετία 2020-2021.

4 Οδικός τουρισμός:

Κοντά στο 30% επί του συνόλου των τουριστών της Ελλάδας επισκέπτονται τη χώρα οδικώς, με τον οδικό τουρισμό το 2019 να αντιστοιχεί σε 12,3 εκατομμύρια αφίξεις (-1,8% έναντι του 2018), νούμερο καθόλου ευκαταφρόνητο. Αν και οι οδικοί τουρίστες δεν θεωρούνται «ακριβοί» τουρίστες, οι προερχόμενοι κυρίως από τα Βαλκάνια μπορεί να αποτελέσουν και αυτοί ένα από τα όπλα της φετινής τουριστικής σεζόν.

5 Εσωτερικός τουρισμός:

Ο εσωτερικός τουρισμός, αν και έχει απαξιωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και της μείωσης των εισοδημάτων του Ελληνα, μπορεί να αποτελέσει στη δεδομένη συγκυρία την κατάλληλη γέφυρα στο στάδιο της επανεκκίνησης και, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ, «μία προσωρινή τόνωση για τις τουριστικές επιχειρήσεις. Πρόκειται για εσωτερική κατανάλωση η οποία δεν επηρεάζει ούτε το ΑΕΠ ούτε τα έσοδα, απλά μπορεί να βοηθήσει εσωτερικά τις τουριστικές επιχειρήσεις να έχουν μία επιπλέον πελατεία σε μία πολύ δύσκολη περίοδο όπως θα είναι αυτή του καλοκαιριού όταν γίνει η επανεκκίνηση».

Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Τουρισμού επεξεργάζεται πλάνο στήριξης του εσωτερικού τουρισμού: «Υπήρχαν προγράμματα κοινωνικού τουρισμού, τα οποία θα αναβιώσουμε και θα ενισχύσουμε». Επισημαίνεται εδώ ότι στα χρόνια της κρίσης ο εσωτερικός τουρισμός αντιστοιχούσε σε μία δαπάνη πέριξ του 1,5 δισ. ευρώ, με το μερίδιο επί των συνολικών διανυκτερεύσεων να είναι κοντά στο 10% (το υπόλοιπο αφορά τους ξένους). Σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία για παράδειγμα, όπου τα αντίστοιχα ποσοστά είναι στο 50%-50% και το διεθνές κομμάτι για το 2020 θεωρείται χαμένο στο 100%, η εγχώρια ζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ενίσχυση του κλάδου τη φετινή χρονιά.

6 Μοντέλο «πιστοποιημένων» τουριστών:

Όλα τα σενάρια είναι στο τραπέζι για το μοντέλο «πιστοποιημένων» τουριστών που θα εισέρχονται στη χώρα μετά την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών – και φυσικά εξετάζεται και το τι μελετούν και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, όταν αποφασιστεί η άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον κ. Ρέτσο, οι Γερμανοί για το στάδιο της επανεκκίνησης της οικονομίας εξετάζουν μέτρα όπως τα μαζικά τεστ και τα λεγόμενα πιστοποιητικά υγείας.

Οι Γάλλοι ανακοίνωσαν ήδη από τις 6 Απριλίου ότι θέτουν σε εφαρμογή για όποιον ταξιδιώτη επιθυμεί να μεταβεί στη Γαλλία (Γάλλος υπήκοος, υπήκοος κράτους-μέλους της Ε.Ε., υπήκοος τρίτης χώρας) την προσκόμιση πιστοποιητικού υγείας για την είσοδο ή διέλευσή του σε γαλλικό έδαφος, το οποίο θα ζητείται πριν από τη χρήση του εισιτηρίου. Για τη χώρα μας, το θέμα αποτελεί μέρος του σχεδιασμού της κυβέρνησης σε συνεργασία με τους επιστήμονες που έχουν το βάρος διαχείρισης της υγιειονομικής κρίσης και αποτελεί προϋπόθεση για να εξασφαλιστεί στον μέγιστο βαθμό η αξιοπιστία της λύσης που θα επιλεγεί. Τα γρήγορα τεστ στις εισόδους της χώρας είναι μία από τις λύσεις που έχουν ακουστεί, ενώ ήδη το «Ελευθέριος Βενιζέλος» έχει προσφερθεί ώστε, αν χρειαστεί, να χρησιμοποιηθούν εγκαταστάσεις του για μαζικά τεστ όταν αρθούν οι περιορισμοί.

7 ΦΠΑ και τέλος διαμονής στο τουριστικό πακέτο:

Με την κρίση του κορωνοϊού επανέρχεται πιο πιεστικά από ποτέ αίτημα του τουριστικού κλάδου για αναστολή του τέλους διανυκτέρευσης που επιβαρύνει τον πελάτη, για το 2020, και μείωση του ΦΠΑ από 1/6/2020 και για όσο χρόνο χρειαστεί να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος: της διαμονής στο 6%, όλης της εστίασης στο 13%, της υπηρεσίας του τουριστικού πακέτου στο 13%, των εγχώριων μεταφορών στο 13% και παραμονής του θαλάσσιου τουρισμού στο 12%. «Είναι μονόδρομος αν θέλουμε η Ελλάδα να είναι ανταγωνιστική την επόμενη μέρα – και αυτό είναι ένα βασικό αίτημα συζήτησης με την κυβέρνηση», επισημαίνει ο κ. Ρέτσος. Από πλευράς του οικονομικού επιτελείου, υπάρχουν μεν ευήκοα ώτα, ωστόσο ο προβληματισμός, κατά τις πληροφορίες, έγκειται στο timing, στο πότε δηλαδή θα είναι σωστό να ρίξει όλα τα πολεμοφόδια στη μάχη από τη στιγμή που δεν έχει ξεκαθαρίσει το σκηνικό εντός και πολύ περισσότερο εκτός Ελλάδος.

«Ο τουρισμός είναι εξαγώγιμο προϊόν και πρέπει να γνωρίζουμε με μεγαλύτερη σιγουριά την επιπεδοποίηση της καμπύλης όσον αφορά τον έλεγχο της πανδημίας και στο εξωτερικό ώστε να χρησιμοποιήσουμε και τα κατάλληλα όπλα, ανάλογα και με τις αγορές που θα θελήσουμε να απευθυνθούμε», αναφέρουν από το οικονομικό επιτελείο.

8 Βιωσιμότητα επιχειρήσεων:

Πολύ σημαντικός είναι ο άξονας για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, δεδομένου ότι στην επανεκκίνηση οι τουριστικές επιχειρήσεις θα χρειαστούν επιπλέον ρευστότητα με κεφάλαια κίνησης, πέραν του ανοιχτού ζητήματος των υφιστάμενων δανείων. Κατά την εκτίμηση του προέδρου του ΣΕΤΕ και λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για έναν κλάδο που παράγει έσοδα άνω των 18 δισ. ευρώ (με βάση τα νούμερα του 2019), «τα κεφάλαια που έχει ανάγκη ο κλάδος είναι κοντά στο 10%, άρα μεταξύ 1,5-2 δισ. ευρώ». Σημειώνεται εδώ ότι συνολικά για την ελληνική οικονομία και τις ελληνικές επιχειρήσεις (άρα και τις τουριστικές) το υπουργείο Ανάπτυξης έχει ανακοινώσει ότι στοχεύει σε κινητοποίηση κεφαλαίων έως και 7 δισ. ευρώ μέσα από τον υπό σύσταση εγγυοδοτικό μηχανισμό που χρησιμοποιεί αδιάθετα του ΕΣΠΑ και της Αναπτυξιακής Τράπεζας, ώστε να καλυφθούν μέσω δανειοδότησης οι ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης των πληγεισών επιχειρήσεων από την πανδημία του κορωνοϊού. Σε μέρος από αυτά τα κεφάλαια στοχεύουν και οι τουριστικές επιχειρήσεις.

9 Στήριξη εποχικά εργαζομένων:

Στην επανεκκίνηση της οικονομίας θα τεθεί ζήτημα επιπλέον προστασίας των εργαζομένων του τουρισμού, εκ των οποίων πολλοί είναι εποχικοί. Οι εργαζόμενοι του τουρισμού στο δυνατό τρίμηνο Ιουνίου – Αυγούστου φτάνουν τους 700.000 και φέτος πολλοί θα μείνουν άνεργοι, αφού πολλά ξενοδοχεία εποχικής λειτουργίας δεν θα ανοίξουν καθόλου, ούτε καν τον Ιούλιο, με πολλούς ξενοδόχους να επεξεργάζονται πλάνα συνεργειών και σύμπτυξης δραστηριοτήτων, π.χ. σε προορισμούς που έχουν περισσότερες μονάδες. Αρα είναι κρίσιμο να υπάρξει ένα νέο πλέγμα μέτρων και διεύρυνση του επιδόματος ανεργίας.

10 Καμπάνια και πρόγραμμα προώθησης:

Η ζήτηση για την επόμενη μέρα στον ελληνικό τουρισμό θα ενισχυθεί και από ένα στοχευμένο πρόγραμμα προβολής, πιθανότατα με τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θα εστιάσει εκεί όπου δυνητικά θα μπορούσε η Ελλάδα να αντλήσει πελατεία, «αφού ανιχνεύσουμε ποιες είναι αυτές οι αγορές».